Το Ριζοσπαστικό Κόμμα

Το Ριζοσπαστικό Κόμμα ήταν ένας από τους πολιτικούς σχηματισμούς που αναπτύχθηκαν στα Επτάνησα. Στο εσωτερικό του κόμματος αυτού διατυπώθηκαν επίσημα για πρώτη φορά οι όροι σοσιαλισμός και κομμουνισμός. Έννοιες που έμελλε να χρησιμοποιηθούν ευρέως καθ’ όλη τη διάρκεια των υπολοίπων χρόνων έως σήμερα.

Δεν είναι τυχαίο ότι στα Επτάνησα αναδείχθηκαν τόσο το συγκεκριμένο κόμμα όσο και οι συγκεκριμένες ιδεολογίες, τις οποίες εξέφρασε. Αναπτύχθηκαν εκεί γιατί υπήρχαν οι κατάλληλες συνθήκες, οικονομικές και κοινωνικές.

Στο εσωτερικό των Επτανήσων είχαν διαμορφωθεί οι ταξικές αντιθέσεις που ευνοούσαν τη διεξαγωγή αγώνων.  Είχαν σκοπό την ανατροπή όχι μόνο των πολιτικών αλλά και των κοινωνικών σχέσεων.

Η πάλη των τάξεων, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχαν βιομηχανικές μονάδες, είχε εμφανιστεί ως αποτέλεσμα των έντονων αντιδράσεων που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή.

Ο διαχωρισμός ανάμεσα σε αστούς και προλετάριους στα Επτάνησα είχε πραγματοποιηθεί μέσω της διαίρεσης σε Νόμπιλους, Ποπολάρους και Μέσους.

Οι Νόμπιλοι ήταν η κυρίαρχη τάξη, που είχε δικαιώματα ζωής και θανάτου πάνω στους εργάτες γεωργούς. Οι γεωργοί εργάζονταν αδιάκοπα στα χωράφια για να εκμεταλλεύονται εκείνοι τα όσα παρήγαν. Yπήρχε μια διαρκής εκμετάλλευση της εργατικής τους δύναμης, όπως ακριβώς συνέβαινε στις βιομηχανίες της Ευρώπης. Σε εκείνες οι κεφαλαιοκράτες εκμεταλλεύονταν στο έπακρον την εργατική δύναμη των προλεταρίων, οι οποίοι εργάζονταν σε ένα απολύτως επισφαλές περιβάλλον.

Αυτές οι συνθήκες επικρατούσαν στα χωράφια των Νομπίλων. Οι γεωργοί εργάζονταν χωρίς ωράριο, χωρίς ασφάλεια ενώ κακοποιούνταν συστηματικά από τους εργοδότες τους. Η κατάσταση αυτή δημιούργησε μια έντονη αντίθεση ανάμεσα στους Νομπίλους και τους γεωργούς, με τους τελευταίους να εξεγείρονται κατά καιρούς ζητώντας καλύτερες συνθήκες στο εργασιακό και κοινωνικό τους περιβάλλον.

Τους αγώνες τους στήριζαν και οι Ποπολάροι. Η τάξη αυτή απαρτιζόταν από μικροεμπόρους, μικροκαλλιεργητές αλλά και διάφορους μικροεπαγγελματίες όπως ψαράδες και τεχνίτες. Οι Ποπολάροι άρχισαν να πιστεύουν πως τα συμφέροντά τους θίγονταν διαρκώς από την πολιτική των Νομπίλων, με αποτέλεσμα να συμμαχήσουν με τους γεωργούς, ζητώντας την παραχώρηση προνομίων. Οι αγώνες αυτοί άρχισαν να αποκτούν πολιτική υπόσταση, παράγοντας που συντέλεσε στη συγκρότηση του πολιτικού κόμματος των Ριζοσπαστών. Το κόμμα αυτό ξεκίνησε ως ένα κοινωνικό κίνημα με σκοπό να εκφράσει όλες αυτές τις ανάγκες. Ωστόσο, πολύ σύντομα απέκτησε πολιτικές προεκτάσεις όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

Βασικός του θεωρητικός στόχος υπήρξε η εφαρμογή των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης αλλά και των ιδεών του Ουτοπικού Σοσιαλισμού όπως και διάφορων σοσιαλιστικών επιρροών.

Είναι ίσως το πρώτο κόμμα στην Ελλάδα που ανέπτυξε ανοιχτά σοσιαλιστικές ιδέες, χωρίς να επηρεαστεί από τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα του 19ου αιώνα.

Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι τα Επτάνησα δεν βρίσκονταν στην Οθωμανική Κυριαρχία. Η αγγλική κατοχή, που είχε επιβληθεί στα Επτάνησα, τα είχε φέρει σε επαφή με τη Δύση και τον πολιτισμό που εκείνη πρέσβευε. Η δράση του χωρίζεται σε δύο περιόδους. Στην πρώτη το Ριζοσπαστικό Κόμμα έδρασε ως κοινωνικό κίνημα ενώ στη δεύτερη συγκροτήθηκε ως πολιτικό κόμμα.

Το Ριζοσπαστικό Κόμμα είναι μία μόνο από τις εκφάνσεις του πολιτικού ριζοσπαστισμού στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, όπως αναλύονται εμπεριστατωμένα στη νέα ιστορική μελέτη του υποψήφιου Διδάκτορος Πολιτικών Επιστημών Διονύση Ασημιάδη “Όψεις του Ελληνικού Ριζοσπαστισμού τον 19ο αιώνα“, η οποία κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις iWrite!