Oλοι μέσα μας έχουμε ένα αδύναμο εσωτερικό παιδί, το οποίο είναι πολύ ευαίσθητο και μικρό, για να φροντίσει τον εαυτό του, και εκλιπαρεί για αποδοχή, αγάπη και στήριξη.
Αν, κατά τη διάρκεια της παιδικής σου ηλικίας, βίωσες κάποιον πόνο, τραύμα ή πρόβλημα το οποίο δεν αναγνώρισες ούτε το ξεπέρασες, τότε έχεις θάψει βαθιά στο ασυνείδητό σου τα συναισθήματα τα οποία σχετίζονται μ’ αυτό. Οπότε, ένα κομμάτι του εαυτού σου παραμένει συναισθηματικά κολλημένο στην ηλικία που δέχτηκες το τραύμα. Και είναι σίγουρο ότι στη ζωή σου θα ελκύσεις ανθρώπους οι οποίοι θα σε κάνουν να εκδηλώνεις συναισθήματα που σχετίζονται με εκείνη την τραυματική εμπειρία την οποία δεν έχεις αποδεχτεί ούτε αναγνωρίσει, και άρα δεν έχει θεραπευτεί.
Μία από τις πιο βασικές πεποιθήσεις που έχει το εσωτερικό μας παιδί είναι ότι δεν είναι αρκετά καλό, κι αυτή η πεποίθηση μειώνει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του. Το εσωτερικό παιδί, για να μην απορριφθεί από τους γονείς του, αναπτύσσει έναν οδηγό, μια μάσκα, ένα προσωπείο, έναν ρόλο ο οποίος του εξασφαλίζει ότι θα λάβει, με κάποιον τρόπο (έστω κι αν δεν είναι λειτουργικός), την προσοχή που χρειάζεται. Μ’ αυτόν τον τρόπο ελπίζει ότι, μέσα από την προσοχή, θα λάβει την αποδοχή και την αγάπη που τόσο έχει ανάγκη ή τουλάχιστον κάποιο υποκατάστατο αγάπης.
Ας σκιαγραφήσουμε μερικά παραδείγματα: πίσω από έναν εργασιομανή ενήλικα ο οποίος θέλει να τα κάνει όλα σωστά και να έχει επιτυχίες παντού, υπάρχει ένα εσωτερικό παιδί που φοβάται πολύ την αποτυχία και θέλει να αποδείξει στους γονείς του (οι οποίοι μπορεί να μη ζουν πλέον) ότι αξίζει. Αντίστοιχα, πίσω από τον ενήλικα που είναι τεμπέλης, κρύβεται ένα εσωτερικό παιδί το οποίο, επειδή δεν έχει πάρει την επιβεβαίωση που χρειαζόταν, παραιτήθηκε από κάθε προσπάθεια. Κάποιος άλλος, που θέλει να τους ευχαριστεί όλους, προσπαθεί να κερδίσει τη συναισθηματική τροφή από τη μητέρα του κι έτσι να εξασφαλίσει την αγάπη.
Ένας επαναστατικός τύπος εμπλέκεται σε διάφορες φασαρίες επειδή πιθανότατα, όταν ήταν παιδί, διαπίστωσε ότι προσπάθησε αρκετά –κάνοντας το σωστό–, για να τραβήξει την προσοχή, δίχως αποτέλεσμα. Έτσι, μέσα από τις εντάσεις, πιστεύει ότι θα μπορέσει να καλύψει τα πληγωμένα του συναισθήματα. Ίσως πάλι γίνει ένα θύμα, κάποιος που φοβάται να αναλάβει την ευθύνη της ζωής του και των συναισθημάτων του και κατηγορεί τους άλλους για ό,τι του συμβαίνει.
Μπορεί ακόμα να υιοθετήσει τη μάσκα του σωτήρα, προτιμώντας να ασχολείται με τα προβλήματα των άλλων από το να δει τα δικά του, έχοντας, έτσι, την ψευδαίσθηση ότι έχει τον έλεγχο στη ζωή του.
Κάθε θύμα έλκει έναν θύτη, ο οποίος είναι ένα μασκαρεμένο θύμα. Ή έναν σωτήρα ο οποίος (στο τέλος της ημέρας) είναι πολύ πιθανόν να σηκώσει ο ίδιος τον σταυρό του μάρτυρα και να γίνει κάποιος που αρέσκεται να υποφέρει συστηματικά, άλλοτε φωναχτά και άλλοτε σιωπηλά, εκφράζοντας τον πόνο του με το βλέμμα ή με αναστεναγμούς. Κατά κανόνα, ο σωτήρας θα περιποιηθεί το θύμα, αλλά θα το αποδυναμώσει επειδή, συνήθως, δεν το βοηθά να αναλάβει την ευθύνη της ζωής του.
Σε άλλες περιπτώσεις, το παιδί μπορεί να εξελιχθεί σε έναν ορθολογιστή, ιδιαίτερα όταν μεγαλώσει μέσα σ’ ένα ψυχρό περιβάλλον χωρίς συναισθήματα. Έτσι, μέσα από αυτή τη μάσκα, αρνείται να βιώσει τα συναισθήματά του για τη ζωή – προσπαθώντας όμως να μη βιώσει τον πόνο, αρνείται να βιώσει και τη χαρά. Άλλα παιδιά, για να μπορέσουν να καλύψουν τις ανάγκες τους, γίνονται μικροί τύραννοι, αδίστακτοι εκμεταλλευτές που απειλούν, εκβιάζουν, αρρωσταίνουν, καθυστερούν, αποδιοργανώνουν τα πάντα γύρω τους, για να τραβήξουν την προσοχή.
Οι προαναφερθέντες ρόλοι είναι κάποιοι βασικοί μηχανισμοί, τα προσωπεία δηλαδή, που μαθαίνει να χρησιμοποίει το εσωτερικό μας παιδί, για να καλύψει τις ανάγκες του και να επιβιώσει. Αυτοί οι μηχανισμοί ίσως λειτούργησαν όταν ήμασταν παιδιά, στην ενήλικη ζωή μας όμως δεν είναι ικανοί να φέρουν τα αποτελέσματα που επιθυμούμε πραγματικά.
-Απόσπασμα από το βιβλίο “Μυστική Ψυχολογία” του συγγραφέα Μιχαήλ Καρπαθίου
