Συγγραφική άποψη για την επιστήμη της Φυσικής

Συγγραφική άποψη για την επιστήμη της Φυσικής, από τον συγγραφέα Βασίλη Σημαντηράκη.

Στην καθημερινή μου ζωή έρχομαι σε επαφή με πολλούς ανθρώπους, με τις ηλικίες τους να ορίζουν ένα ευρύ φάσμα από την παιδική μέχρι και την τρίτη ηλικία. Μου αρέσει να παρατηρώ τις κινήσεις τους και να ακούω τις απόψεις και τα ενδιαφέροντά τους, δίνοντας χώρο και χρόνο στο προσωπικό μου φίλτρο. Μια πολύ ενδιαφέρουσα ομοιότητα που παρατηρώ, είναι ότι τα παιδιά της προεφηβικής ηλικίας αλλά και τα άτομα της νεαρής και μέσης ηλικίας, συναρπάζονται από την επιστήμη της Φυσικής. Αντιθέτως, διαπιστώνω πικρά ότι οι έφηβοι μαθητές που υποχρεωτικά διδάσκονται στο σχολείο τη Φυσική, σε μεγάλο ποσοστό αντιπαθούν το μάθημα αυτό και το αποφεύγουν «σαν το διάβολο το λιβάνι». Που οφείλεται αυτή η πτώση ενδιαφέροντος και πως θα μπορούσε να εξομαλυνθεί, είναι ένας προβληματισμός που ασταμάτητα παιδεύει τα φαιά μου κύτταρα ως εκπαιδευτικός της Φυσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Αρχικά κανείς θα μπορούσε να προτείνει την κατάργηση της Φυσικής από τα εξεταζόμενα μαθήματα για την προαγωγή των μαθητών από τάξη σε τάξη ή για την εισαγωγή τους στο πανεπιστήμιο. Ακούγεται πολύ ριζοσπαστική η άποψη αυτή, αλλά θα είχε σίγουρα αρκετούς υποστηρικτές. Με την απαλλαγή από το άγχος και την υποχρέωση, οι μαθητές θα αντιμετώπιζαν το μάθημα αυτό ίσως με συμπάθεια, αλλά σε τελική ανάλυση με περιφρόνηση.

Όμως η επιστήμη της Φυσικής είναι δεδομένα η κορωνίδα των θετικών επιστημών και θα ήταν άδικο να υποβαθμιστεί στα μάτια των παιδιών. Θα πρέπει επομένως να βρεθεί μια γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ καθηγητών και μαθητών, τέτοια που να γίνεται αντιληπτή η σημασία αλλά και η γοητεία αυτής της επιστήμης.

Η εποχή μας βέβαια είναι η εποχή του θορύβου, που προκαλείται με πολλαπλούς τρόπους καθημερινά και δεν βοηθά. Από το πρωί ως το βράδυ, μεταδίδεται ασταμάτητη πληροφορία στο κεφάλι μας. Τι να φας, πως να ντυθείς, πως να αδυνατίσεις, πως να βγάλεις πολλά χρήματα, πως να αποκτήσεις πολλά πτυχία εύκολα και γρήγορα, πως να αγοράσεις την ευτυχία. Δεν υπάρχει χρόνος να δεις τον Ήλιο, να μυρίσεις τη βροχή ή να χαϊδέψεις το σκύλο σου που κουνάει την ουρά του όταν σε βλέπει. Μέσα σε όλα, δεν υπάρχει χρόνος να απολαύσεις το διάβασμα σου, την απόκτηση γνώσης και την διεύρυνση των οριζόντων σου. Δεν υπάρχει καν ελεύθερος χρόνος για να ντύσει κάθε παιδί τις σκέψεις του με φαντασία και να τις χρωματίσει. Όλα γίνονται με το ρολόι στο χέρι, «με το στανιό» που έλεγαν και οι παλιοί και τα παιδιά τα τοποθετούν τελικά όλα στον κουβά της αγγαρείας.

Όχι μόνο τα παιδιά, αλλά όλοι οι άνθρωποι, κάθε ηλικίας, αναζητούν εξ ενστίκτου την ευτυχία σε κάθε στιγμή της ζωής τους. Η ευτυχία στην εκπαίδευση δεν έρχεται με την κατάκτηση ενός καλού τελικού βαθμού ή την απόκτηση ενός πτυχίου, μάλλον έτσι έρχεται η επιτυχία. Για να δούμε χαρούμενο ένα παιδί που μαθαίνει, θα πρέπει να ποτίσουμε τη διδασκαλία μας με κέφι, μεράκι και σύγχρονες τεχνικές.

Η Φυσική μοιάζει με βαριά πόρτα που για να τη σπρώξεις χρειάζεται πολλή δύναμη, πολύ κόπο και πολύ κουράγιο. Και εσφαλμένα λέγεται ότι προσφέρεται μόνο για τους ευφυείς αυτού του κόσμου.

Σκέφτομαι συχνά ότι τα παιδιά μαθαίνουν Αγγλικά διότι αντιλαμβάνονται ότι είναι απαραίτητο, καθώς θέλουν να γίνουν πολίτες του κόσμου και να μπορούν να επικοινωνούν σχεδόν με κάθε άνθρωπο του πλανήτη μας. Με την ίδια λογική, τα παιδιά πρέπει να μάθουν τις βασικές αρχές της Φυσικής, διότι είναι απαραίτητο να επικοινωνήσουν με το σύμπαν που τους φιλοξενεί, να συμφιλιωθούν με τα σωματίδια που κινούνται παντού γύρω τους και να αντιληφθούν την έννοια «ενέργεια» που υπάρχει όπου και αν κοιτάξεις.

Χρέος του δασκάλου είναι να κατασκευάσει μαζί με το μαθητή του, το κλειδί που ανοίγει με ένα απλό γύρισμα την βαριά αυτή πόρτα. Αλλά και χρέος του μαθητή είναι να βοηθήσει τον δάσκαλό του να σμιλεύσουν μαζί αυτό το περίτεχνο κλειδί.

Τελικά, καταλήγω ότι η Φυσική διδάσκεται με πράξεις. Μην σκεφτείτε μόνο τις μαθηματικές πράξεις, είναι αρκετά χρήσιμες και αυτές, δεν λέω. Κυρίως όμως χρειάζεται πράξεις που συνδέονται με τη δημιουργία ενός εντυπωσιακού εργαστηριακού πειράματος, ή πράξεις δημιουργίας ενός επιστημονικού γρίφου που θα ταλαιπωρήσει ευχάριστα το εφηβικό μυαλό, ή ακόμα και πράξεις σύγχρονης εκπαιδευτικής προσέγγισης, που το σώμα θα συνεργαστεί με το μυαλό για να τα καταφέρει.

Αν διασκεδάσεις ένα παιδί καθώς το εκπαιδεύεις, σίγουρα θα φτιάξεις τον επόμενο δάσκαλο.