Τι σημαίνει στ’ αλήθεια «Ζήσε σαν το Ζορμπά»;

Το είναι εναντίον του φαίνεσθαι

Για την ύπαρξη (ή μη) του περίφημου ήρωα -μεταξύ άλλων- διαβάζουμε στο βιβλίο «Ζήσε σαν τον Ζορμπά».

Ο Αλέξης Ζορμπάς έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του κόσμου ως ένας μερακλής και ντόμπρος άντρακλας, χορευταράς, πιοτής και καλοφαγάς, ατρόμητος και φασαρτζής, ακόλαστος και φιλήδονος γυναικάς. Τα περισσότερα βέβαια από αυτά τα στοιχεία προκύπτουν από τον τρόπο που τον περιέγραψε ο Καζαντζάκης στο βιβλίο του.

Εξέφραζε τα πιο βαθιά πνευματικά χαρίσματα του ελληνισμού, την αποδοχή, την καλή και φιλειρηνική διάθεση, την απόλαυση των καθημερινών μικρών χαρών, την πανθεϊστική σχεδόν λατρεία του κόσμου, την απλότητα, την ανθρωπιά και το σθένος.

Οπότε, το ερώτημα που προκύπτει γι’ αυτή την τόσο αντιφατική και συνάμα υπέροχη προσωπικότητα είναι: μπορούμε ή πρέπει να διδαχθούμε κάτι από εκείνον;

Η απάντηση στο δίλημμα

Σ’ αυτό το δίλημμα απάντησε ο ίδιος ο δημιουργός του, μ’ έναν εξαιρετικά ευφυή και υπεύθυνο τρόπο. Στο τέλος διαβάζουμε στο βιβλίο πως ο Καζαντζάκης δείχνει πως το Αφεντικό δεν έγινε σαν τον Ζορμπά, π.χ. φιλήδονος και μερακλής άντρακλας, αλλά έμαθε να ζει τη δική του ζωή σαν τον Ζορμπά, αφομοιώνοντας δηλαδή τη δική του ενέργεια για να γίνει περισσότερο ο εαυτός του (υπερπροσωποποιήθηκε). Εγκατέλειψε τις βουδιστικές και τις υπόλοιπες αφηρημένες ιδέες του, για να ζήσει όπως ο ίδιος βαθιά επιθυμούσε.

Έμαθε ν’ αγγίζει την πραγματικότητα σαν τον Έπαφο, να αισθάνεται πλήρως –κι όχι αποστασιοποιημένα βουδιστικά– τα πάντα, τις χαρές και τις λύπες, να γεύεται τον κόσμο χωρίς αναστολές και κυρίως να ερωτεύεται τη γυναίκα. Μπορεί εν τέλει να έχασε τα πάντα –την επιχείρησή του, τη χήρα, την εκτίμηση των ντόπιων–, αλλά βρήκε την ουσία της ζωής.

Μ’ αυτόν τον τρόπο, ο Καζαντζάκης καθοδηγεί και τον αναγνώστη του για το τι πρέπει να κρατήσει ολοκληρώνοντας το βιβλίο του. Χωρίς να αμφιταλαντεύεται συγγραφικά σε μια ανεύθυνη και ανήθικη παρότρυνση (γίνε ένας Ζορμπάς!), έδειξε πως εκείνο που αξίζει αληθινά είναι να βαδίσει ο καθένας το δικό του μονοπάτι με αυθεντικότητα και τόλμη (γίνε περισσότερο εσύ!).

Αυτό σημαίνει ότι το να ζούμε σαν τον Ζορμπά δεν αφορά το να μιμούμαστε τις συμπεριφορές του (π.χ. τρώγοντας ξένα λεφτά με μικρούλες ή σπάζοντας στο ξύλο κάποιον), ούτε το να υιοθετούμε τις παρωχημένες σε πολλά θέματα απόψεις του (π.χ. τα αμέτρητα αντιφεμινιστικά σχόλιά του), αλλά το να γίνουμε «περισσότερο εμείς», διδασκόμενοι από τη δική του εμπειρία. Ακόμα και τα αρνητικά χαρακτηριστικά του έχουν κάτι σημαντικό να μας μάθουν για εκείνα τα πράγματα της ζωής που οφείλουμε ν’ αποφεύγουμε.

Οι διδαχές του Ζορμπά στη σύγχρονη εποχή της τεχνολογίας

Είναι το φάρμακο στην εικονική πραγματικότητα που βιώνουμε ως homo telematicus (τηλεματικοί άνθρωποι), χάνοντας τις αυθεντικές αξίες της φιλίας, του έρωτα, της διασκέδασης, της επικοινωνίας με όλη τη σημασία της λέξης, πίσω από μια οθόνη. Η ζωή του Ζορμπά μάς υπενθυμίζει ότι η λαχτάρα μας για γνήσια επαφή θα παραμένει πάντα ανεκπλήρωτη με αυτά τα υποκατάστατα, αφού είναι σαν να προσπαθούμε να ξεδιψάσουμε πίνοντας θαλασσινό νερό. Όσο περισσότερο ρίχνουμε από την ουσία τους μέσα μας, τόσο πιο πολύ υποφέρουμε και θέλουμε να ξεράσουμε από αηδία.

Ο Ζορμπάς μπορεί να γίνει η εκκίνησή μας για «κάτι παραπάνω» ή για κάτι «πιο αληθινό», που έχουμε πλέον χάσει στην καθημερινή μας ρουτίνα. Είναι το αντίδοτο στα διάφορα ναρκωτικά που καταφεύγουμε και μας κάνουν πολύ δυστυχισμένους αμέσως μόλις περάσει η επίδρασή τους, όπως οι διαρκείς αγορές άχρηστων αντικειμένων, οι ανούσιες ερωτικές σχέσεις, το ματαιόδοξο κυνήγι καριέρας ή η φιλαρέσκεια των likes/followers!

Αυτό που έχουμε άμεση ανάγκη είναι να νιώθουμε πλήρεις, να ξυπνάμε χαρούμενοι, με δημιουργική διάθεση, και να χαμογελάμε στις προοπτικές μιας νέας ημέρας. Να απολαμβάνουμε τη φύση σαν μικρά παιδιά. Να δινόμαστε ερωτικά και ολοκληρωτικά σε άλλους ανθρώπους. Να τρώμε όταν τρώμε και να χορεύουμε όταν χορεύουμε, χωρίς να έχουμε εκείνον τον ενοχλητικό θόρυβο σκέψεων, ανησυχιών, φόβων, ανασφαλειών κ.λπ. μέσα στο κρανίο μας, να μας βασανίζει διαρκώς. Να ζούμε παίρνοντας φωτιά από την κάθε στιγμή.

Πολλά από αυτά μάς φαίνονται γραφικά ή ουτοπικά, αλλά για τον Ζορμπά δεν ήταν. Το να μάθουμε οπότε να υπάρχουμε/είμαστε όπως εκείνος είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που έχουμε να κάνουμε στη μοναδική ζωή μας.

Βρείτε το βιβλίο για τον Αλέξη Ζορμπά
με τίτλο «Ζήσε σαν τον Ζορμπά» από τις Εκδόσεις iWrite