Γράφει η Άρτεμις Τούλη στη nyctophilia
Το Kessel Run ήταν ένα από τα πιο εκτεταμένα δρομολόγια λαθρεμπορίου στη Γαλαξιακή Αυτοκρατορία. Ο Χαν Σόλο ισχυρίστηκε ότι το Millennium Falcon «έκανε το Kessel Run σε λιγότερα από δώδεκα parsecs». Εμείς μέσα από την συνομιλία μας με τον συγγραφέα Παναγιώτη Ασημεόνογλου ξεκινήσαμε από Ιαπωνία, γυρίσαμε όλο το γνωστό και άγνωστο σύμπαν του Star Wars και καθώς είμαστε στην ανάγνωση του βιβλίου του, (θα σας το παρουσιάσουμε προσεχώς) μπορούμε να σας πούμε με σιγουριά ότι «the Force is all around us». Πάρτε μολυβί και χαρτί για σημειώσεις. Ποια θεωρείτε ότι είναι η σχέση σας με τον κόσμο της επιστημονικής φαντασίας; Από μικρό παιδί ήθελα να ταξιδέψω στα άστρα, να γνωρίσω νέους κόσμους, να μάθω για άλλες μορφές ζωής, αλλά και να εξερευνήσω τους νόμους του σύμπαντος. Το όνειρό μου πραγματώθηκε μέσω της επιστήμης μου, της Φυσικής, και μέσω της Τέχνης. Η επιστημονική φαντασία -το Star Wars, το Star Trek κ.λ.π.- νομίζω ότι είναι μια εμπνευσμένη προέκταση της σημερινής επιστημονικής μας γνώσης στο μέλλον. Μας αποκαλύπτει με αδρά χρώματα τον ορίζοντα των μαθηματικών μας εμπνεύσεων, τον τρόπο που οι φόρμουλες της Γενικής Σχετικότητας και της Κβαντομηχανικής μπορούν να αλλάξουν τον τεχνολογικό μας κόσμο. Μας εμφανίζει, μέσα από το καλειδοσκόπιο των visual effects, μια πιθανότητα που δεν θα έχουμε την ευκαιρία να βιώσουμε (τουλάχιστον αισθητηριακά…).
Ποια είναι η σχέση σας με την ιαπωνική παράδοση; Για πολλά χρόνια ταλαιπωριόμουν από άγχη και ανασφάλειες, με αποτέλεσμα να κάνω κακό στην υγεία μου, να υποφέρω από εμβοές και από αυτοάνοση ασθένεια του εντέρου. Κάποια στιγμή, αποφάσισα να τα βρω με τον εαυτό μου, να ανακαλύψω τι φταίει, το γιατί υποφέρω αναίτια. Κάθισα για αυτόν το λόγο οκλαδόν, τόσο που τα πόδια μου υπέφεραν για μέρες. Δοκίμασα πολλές τεχνικές -με άξονα το Ζεν– από διάφορες χώρες της Ανατολής (Βιρμανία, Ινδία, Κίνα, Θιβέτ, Βιετνάμ…). Οι περισσότερες, όμως, προϋποθέτουν μια σχετική γαλήνη και ησυχία, μια ισορροπία, ίσως κιόλας να είσαι εκτός κόσμου. Είναι αρκετά δραστικές… μέχρι τουλάχιστον να βρεθείς στην «κόλαση του άλλου», στις προκλήσεις της δουλειάς σου και των σχέσεών σου, στην καθημερινή «έρημο του πραγματικού»… Τότε ήταν, λοιπόν, που εξερεύνησα μια ιδιαίτερη πτυχή του Ζεν που ξεκίνησε από τον Ταοϊσμό και αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία (χαραγκέι). Την δοκίμασα σε όλες τις δυνατές συνθήκες, ημίγυμνος στον χειμωνιάτικο αέρα, κάτω από το σφυροκόπημα του παγωμένου νερού, αλλά και στην καθημερινή μου δραστηριότητα. Πρόκειται για μια καταπληκτική άσκηση που τονώνει την αυτοπεποίθηση, απαλλάσσει απ’ το άγχος, σε βοηθάει ν’ ανακτήσεις την ισορροπία μέσα σου, αλλά και να υπερβείς τον φόβο του θανάτου με μια σαμουράι στάση ζωής. Έκτοτε έχω υιοθετήσει αρκετά στοιχεία της ιαπωνικής παράδοσης (και όχι μόνο) στην πνευματική μου άσκηση. Παρεμπιπτόντως την τεχνική αυτή (χαραγκέι) προτείνει και ο αυτοκράτορας Palpatine στο The Book of Anger: “When the Force is sensed and moved by emotion, from the very center of the body, and meditated from the lower vital centers of the being, it acts with the destructive power of a storm… and the savagery of a beast.” (Ryder Windham, Jedi vs. Sith: Star Wars: The Essential Guide to the Force (Star Wars: Essential Guides), p.179, Del Rey, 2007)
Τι είναι τα Kuji; Tα kuji είναι πνευματικές ασκήσεις διαλογισμού στις οποίες επιδίδονταν Ιάπωνες ερημίτες των βουνών, Shugenja ή Yamabushi, αλλά και πολεμιστές Νίντζα που τους δίδασκαν οι πρώτοι. Συνηθίζεται η εκτέλεσή τους να γίνεται με τη χρήση μούντρα/Ketsu-in (χειρονομιών), μάντρα/Jumon (προσευχών ή λεκτικών επιβεβαιώσεων) και μάνταλα/Nenriki (συμβόλων ή οραματισμών), συμμετέχοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ο ασκούμενος μ’ όλο του το είναι στη μεταμορφωτική διαδικασία. Το «Εγχειρίδιο ενός Jedi» (διηγηματικά, μέσω οδηγιών ενός Jedi σε έναν padawan) είναι από τα λίγα βιβλία παγκοσμίως και το πρώτο στην Ελλάδα, που διδάσκει τις τεχνικές αυτές με σαφήνεια και φωτογραφικό υλικό, έτσι ώστε ο καθένας να τις γνωρίσει και να τις εξασκήσει αν το επιθυμεί. Πότε αρχίσατε να διακρίνετε την σύνδεση της φιλοσοφίας των Jedi και των Kuji;Θα μου επιτρέψεις σε αυτό το σημείο να παραπέμψω στην εξής εικόνα… Πρόκειται για έναν Rodian Jedi που διαλογίζεται (Wookieepedia, Light side of the Force, Legends). Τα χέρια του σχηματίζουν το kuji Ριν! Οι ασκούμενοι Νίντζα οραματίζονταν με αυτήν τη mudra, πως τα δάχτυλά τους μεταμορφώνονται σε ένα φωτοβόλο σπαθί (light saber;) που αντιπροσωπεύει την αλήθεια και τη σοφία. Ακτινοβολεί παντού γαλήνια ενέργεια που διαπερνά τα πάντα, το σώμα, τον νου, την καρδιά, φωτίζει τα σκοτάδια, διώχνει τα αρνητικά συναισθήματα, διαλύει φόβους, ανασφάλειες, ανησυχίες, αμφιβολίες, αφήνοντας στη θέση τους κουράγιο, γενναιότητα, ψυχική δύναμη και αποφασιστικότητα. Δεν υπάρχει οπότε μια απλή σχέση του Star Wars με αυτήν την κουλτούρα, αλλά ταύτιση (που αποκαλύπτεται σε όλα τα kuji)! Αρκετές φορές αθέλητη και ασυνείδητη από τους δημιουργούς, παρόλα αυτά υπαρκτή. Για αυτό νομίζω πως ο τίτλος του βιβλίου μου είναι αρκετά κυριολεκτικός. Δεν αφορά απλά μία συγκριτική ανάλυση του Star Wars με στοιχεία της Ανατολής (όπως π.χ. το Matthew Bortolin, The Dharma of Star Wars ή το Steven J. Rosen, The Jedi in the Lotus: Star Wars and the Hindu Tradition), αλλά ένα εγχειρίδιο γνωριμίας με τη Δύναμη (μέσω αυτο-ανάλυσης, γνώσης και πνευματικής άσκησης). Το ξέρετε ότι υπάρχει αναγνωρισμένη θρησκεία των Τζεντάι; Nαι, το γνωρίζω! Έχω διαβάσει κιόλας το βιβλίο του Daniel Jones, Become the Force: 9 Lessons on How to Live as a Jediist Master, στο οποίο έχω μια μικρή αναφορά (υποσημείωση 76). Παρόλα αυτά, θα ήθελα να πω ότι προσωπικά ταυτίζομαι ολοένα και περισσότερο με την άποψη του Τζίντου Κρισναμούρτι που δίδασκε «Πιστεύω ότι η αλήθεια είναι μια χώρα χωρίς κανένα μονοπάτι προς αυτήν και ότι δεν μπορεί να προσεγγιστεί μέσα από κανένα δρόμο, καμιά θρησκεία, καμιά οργάνωση». Για αυτό, συμβουλεύω στους αναγνώστες μόνο ένα πράγμα: δεν χρειάζεται να ταξιδέψετε πουθενά για την Αλήθεια, ούτε να πιστέψετε σε κάτι, δεν χρειάζεται να τρέξετε πίσω από δασκάλους ή γκουρού, απλά καθίστε και γνωρίστε τη Δύναμη μέσα σας, γύρω σας…
Πόση πνευματική εργασία χρειάστηκε για να μαζευτεί το υλικό για το βιβλίο αυτό; Δούλεψα πολύ -πάρα πολύ- σκληρά για πολλούς μήνες. Μελέτησα δεκάδες βιβλία ανάλυσης του Star Wars, των σεναρίων, της δευτερεύουσας βιβλιογραφίας, των ηρώων του και των συσχετισμών του με την Ανατολή. Εντρύφησα για ώρες στo Wookieepedia και είδα -εκτός από τις ταινίες για πολλοστή φορά- ντοκιμαντέρ, fan videos, κ.α. Το βιβλίο το έγραψα περισσότερες από τρεις φορές, μέχρι να ανακαλύψω τα κατάλληλα εκφραστικά μέσα και να οργανώσω σωστά το τεράστιο υλικό μου. Επεξεργάστηκα πολλές ώρες καλλιτεχνικά τις φωτογραφίες των kuji που υπάρχουν στο Β’ Μέρος και που είναι τα δικά μου χέρια και της συζύγου μου (προκειμένου να υπάρξει ταύτιση και από τα δύο φύλα…) Διαλογίστηκα για να γράψω κάθε ένα από τα Holodiscs της Δύναμης (Μέρος Β’), τα οποία και περιέχουν (ομολογώ για πρώτη φορά δημόσια) τις προσωπικές μου εμπειρίες με τη Δύναμη…
Θα μπορούσατε να ακολουθήσετε τον κώδικα των Jedi; Βασικά στο βιβλίο (σελ. 123-125) έχω τη δική μου ερμηνεία του κώδικα των Jedi… Νομίζω ότι τον ακολουθώ ήδη μέσω του Ζεν και της βιοσοφίας των σαμουράι. Πιστεύετε ότι οι Jedi βασίζονται στους Samurai και ότι ο George Lucas εμπνεύστηκε από εκεί; Πριν γράψω το βιβλίο μελέτησα τα drafts του Lucas πριν καταλήξει στην τελική μορφή του Star Wars (δείτε π.χ. το εκπληκτικό Michael Kaminski, The Secret History of Star Wars). Εκεί φαίνεται ξεκάθαρα πως είχε επηρεαστεί πολύ από τον Akira Kurosawa, σε σημείο που θέλησε να επαναλάβει σε space fantasy το Hidden Fortress του. Η ίδια η λέξη Jedi προέρχεται απ’ τον όρο Jidaigeki, στα γιαπωνέζικα σημαίνει «φιλμ εποχής» και περιγράφει τις ταινίες με τους σαμουράι που ο Lucas λάτρευε. Στα αρχικά προσχέδια οι Jedi ήταν ένα είδος διαγαλαξιακής στρατιάς βασισμένης στους σαμουράι (οι στολές, η μάσκα του Vader, η πνευματική σχέση με το φωτόσπαθο κ.λπ.). Αργότερα ο ρόλος τους μεταλλασσόταν σημαντικά. Προστέθηκαν στοιχεία από τον sci-fi μυστικισμό και τα διάφορα comics που ο Lucas μελετούσε, με αποτέλεσμα να εξελιχθούν τελικά σ’ ένα είδος υπερ-ηρώων με χαρακτηριστικά μάγων από τη μία, και μυστηριακής κάστας πολεμιστών απ’ την άλλη.
Αγαπημένος ήρωας ή ηρωίδα στο Star Wars? Νιώθω μια πνευματική συγγένεια με τον Qui-Gon Jinn.
Χρειαζόμαστε να «ψάξουμε» τον πνευματικό μας κόσμο στις μέρες μας; Όταν ο Yoda είχε τη δική του εμπειρία στο σπήλαιο του Dagobah (Clone Wars – Destiny), αντιμετωπίζοντας το σκοτάδι μέσα του με τη μορφή ενός ελεεινού μικρού δαίμονα (θυμίζοντας το Gollum του Tolkien), δεν το πολέμησε μέχρι τέλους όπως είχε κάνει ο Luke με το ομοίωμα του Vader (που ήταν η Γιουνγκική «σκιά» του). Αντιθέτως το ασπάστηκε. «Σ’ αναγνωρίζω… Κομμάτι μου είσαι, ναι. Αλλά δύναμη πάνω μου δεν έχεις. Μέσω της υπομονής και της εκπαίδευσης, είμαι εγώ που σ’ ελέγχω», του είπε, ταυτίστηκε μαζί του, το άγγιξε όσο πιο βαθιά μπορούσε, το κατανόησε και στο τέλος το θεράπευσε. Πιστεύω ότι χρειάζεται πάντα να ακολουθούμε αυτό το παράδειγμα, να ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας, να μεταμορφώνουμε το σκοτάδι μέσα μας σε ομορφιά, όπως το λίπασμα γίνεται λουλούδι. Να έχουμε ισορροπία, ειρήνη, κατανόηση και αγάπη. Να είμαστε απέριττοι, χωρίς να αναλωνόμαστε σε λεπτομέρειες. Να ζούμε την κάθε στιγμή ως ένα αληθινό θαύμα.
Μια φανταστική συνάντηση του master Yoda με τον Sun Tzu πώς θα εξελισσόταν; Μάλλον όχι καλά… Η περίεργη σύνταξη του Yoda θα εκνεύριζε τον μεγάλο στρατηγό!
Και κάτι για το τέλος σχετικά με την αρχική εικόνα: Η ζωγραφιά των θεών Mortis απεικόνιζε τους αρχικούς χρήστες της Δύναμης: την κόρη, τον πατέρα και τον γιο. Βρισκόταν στον Jedi ναό του Lothal και χρησίμευε ως σημείο πρόσβασης για να δημιουργήσει μια πύλη μεταξύ των κόσμων. Κάποιοι πίστευαν ότι από αυτούς προέρχεται η ίδια η Δύναμη.
Το Εγχειρίδιο ενός Jedi «Χμμ… Το βιβλίο αυτό τη Δύναμη διδάσκει… Πολλά ωφέλιμα έχει…» Master Yoda «Βρίσκω την έλλειψη πίστης σου, σ’ αυτό το βιβλίο, ενοχλητική…» Darth Vader «Ουυρχχχ Αααρρργκκκ» Chewbacca Το Star Wars δεν είναι μόνο μια ανεπανάληπτη κινηματογραφική εμπειρία, αλλά και ένας υπέροχος μύθος που μπορεί ν’ απαντήσει σε βαθύτερες ανησυχίες μας, μεταμορφώνοντας τη ζωή μας. Αυτή η ιδιαίτερη πτυχή του αποκαλύπτεται στο Εγχειρίδιο ενός Jedi… Αναλύονται οι πολλαπλές όψεις της Δύναμης (Ζωτική, Ενοποιητική, Φυσική & Κοσμική) και δίνονται πρακτικές-καθημερινές συμβουλές που μας διδάσκουν οι αγαπημένοι μας πρωταγωνιστές. Παρουσιάζονται αναλυτικά μυστικές τεχνικές (τα διάσημα απ’ τους πολεμιστές Νίντζα kuji), που (ίσως…) χρησιμοποιούσαν και οι Jedi για να συνδεθούν με τη Δύναμη… Με αναφορές σε δεκάδες trivia, quotes και στοιχεία της φιλοσοφίας που ο Δημιουργός (George Lucas) και οι ακόλουθοί του μας χάρισαν στο Expanded Universe, το βιβλίο είναι ένα must για όσους αγαπούν το Star Wars και όχι μόνο! Απευθύνεται εξίσου σε ερευνητές, φίλους του φανταστικού, σινεφίλ, αλλά και σ’ όλους εκείνους που αναζητούν να επεκτείνουν τους φιλοσοφικούς τους ορίζοντες. Είθε η Δύναμη να είναι μαζί σας…