Η επανάσταση των συγγραφέων

“Το βιβλίο είναι μία εκδοχή του κόσμου. Αν δεν σου αρέσει, τότε αγνόησέ το ή ακόμα καλύτερα πρόσφερε τη δική σου εκδοχή ως απάντηση…” είπε κάποτε ο Salman Rushdie, ο Βρετανοϊνδός συγγραφέας του έργου The Satanic Verses. Τι κατάφερε με την έκδοση αυτή; Προκάλεσε βίαιες αντιδράσεις σε αρκετές χώρες και δέχθηκε απειλές για τη ζωή του, όπως η περίφημη φετβά που κήρυξε εναντίον του ο Αγιατολάχ Χομεϊνί, ανώτατος ηγέτης του Ιράν, τον Φεβρουάριο του 1989.

Δεν είναι η έκδοση κάθε βιβλίου το ίδιο επικίνδυνη, σίγουρα όμως απαιτεί τον ίδιο βαθμό θάρρους για να την τολμήσεις… να τολμήσεις δηλαδή να εκτεθείς (ως άνθρωπος, αλλά και ως δημιουργός) και να δώσεις το δικαίωμα σε κάθε αναγνώστη (ανεξαρτήτως) να κρίνει τις ιδέες και τις σκέψεις σου. Και αυτό το θάρρος δεν το συναντάς σε κάθε άνθρωπο, γι’ αυτό άλλωστε και οι συγγραφείς ήμασταν πάντα μειοψηφία στον ανθρώπινο πληθυσμό. Μειοψηφία όμως που έχει την ευκαιρία να επηρεάσει σημαντικά τη ζωή των συνανθρώπων μας, να διορθώσει τα κακώς κείμενα ή να ωθήσει τις εξελίξεις προς μία αναπάντεχη κατεύθυνση.

Κάπως έτσι… “αν υπάρχει ένα βιβλίο που θα ήθελες πραγματικά να διαβάσεις αλλά δεν έχει ακόμα γραφτεί, τότε οφείλεις να το γράψεις…” μας προτρέπει η Toni Morrison, αμερικανίδα μυθιστοριογράφος που τον περασμένο Απρίλιο τιμήθηκε με το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας των Η.Π.Α. (με το οποίο παλαιότερα τιμήθηκαν οι Walt Disney, Bob Dylan κ.ά.) έχοντας βάλει τη σφραγίδα της στη βελτίωση της αμερικανικής και παγκόσμιας κοινωνίας.

Η Δύναμη της Έκδοσης στα Χέρια των Συγγραφέων

Κάπου εδώ ίσως σκεφτείτε: “Έχω και εγώ τη δυνατότητα να προσφέρω συγγραφικά, όμως δεν έχω βρει εκδότες να με στηρίξουν”. Δεν σφάλετε, σε καμία περίπτωση, μιας και επί αιώνες την τελική απόφαση για το ποιο έργο θα εκδοθεί και θα φτάσει στα χέρια των αναγνωστών ήταν θέμα ενός μικρού κύκλου εκδοτών.

Αποτέλεσμα; Εκατοντάδες αξιόλογα έργα, ικανά να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας και να επηρεάσουν βαθύτατα χιλιάδες ανθρώπους, έμεναν στην αφάνεια και στη θέση τους κυκλοφορούσαν βιβλία με βασικό κριτήριο την εμπορικότητα.

Ποιος μπορεί όμως να κατηγορήσει τους εκδότες γι’ αυτές τους τις αποφάσεις, όταν κάθε βιβλίο είναι μία μικρή επένδυση; Όταν η βιωσιμότητα ενός εκδοτικού οίκου εξαρτάται άμεσα από το πόσο εμπορικά είναι τα βιβλία που εκδίδει;

Τα παραπάνω είναι λίγο έως πολύ γνωστά, όχι όμως και το εξής… Εδώ και δεκαετίες μία μικρή επανάσταση ξεκίνησε σε διάφορα σημεία της υφηλίου, μία επανάσταση παρακινούμενη από συγγραφείς και δημιουργικές προσωπικότητες: η επανάσταση της ψηφιακής εποχής. Μία επανάσταση που πλέον έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και αποδεικνύει όλο και περισσότερο ότι το παλιό μοντέλο του μικρού κύκλου εκδοτών δεν είναι πλέον μονόδρομος. Πλέον με τα νέα λογισμικά, τα νέα ψηφιακά εργαλεία, τις εξειδικευμένες σπουδές και την εμπειρία, αν ένα βιβλίο είναι πραγματικά ποιοτικό και αξίζει να εκδοθεί τότε θα εκδοθεί και πολλές φορές τα αποτελέσματα απλά εντυπωσιάζουν. Κάθε αξιόλογο βιβλίο απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό. Αυτό το αναγνωστικό κοινό σήμερα είναι πιο εύκολα προσβάσιμο από ποτέ.

Πώς άλλαξε, λοιπόν, η εν λόγω επανάσταση τα εκδοτικά δεδομένα παγκοσμίως; Ας δούμε ένα παράδειγμα: Παλιότερα η διακίνηση ενός μεταφρασμένου ελλνικού βιβλίου στα αγγλικά ήταν άθλος. Σήμερα οι παγκόσμιες πλατφόρμες διακίνσης έντυπων και ηλεκτρονικών βιβλίων είναι κυριολεκτικά μέσα στο σπίτι του κάθε αναγνώστη. Οι εκδόσεις iWrite έχουν το πάθος που απαιτείται και την τεχνογνωσία να επικοινωνήσουν αυτά τα βιβλία στη μεγάλη αγγλόφωνη αγορά. Δεκάδες τίτλοι μας έχουν μεταφραστεί και διακινηθεί παγκοσμίως στην αγγλόφωνη αγορά ενώ πετύχαμε να εξασφαλίσουμε έκδοση τίτλου μας στην τεράστια κινέζικη εκδοτική αγορά. Όμως ακόμη και η κατασκευή ενός ποιοτικού  εξωφύλλου σήμερα μπορεί να γίνει πολύ πιο εύκολα μιας και η επικοινωνία με Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες γίνεται πολύ εύκολα για αποτελέσματα που μπορούν να συναρπάσουν και τον πιο απαιτητικό βιβλιόφιλο.

Εκεί που η παγκόσμια οικονομική κρίση ωθεί τους ασυγχρόνιστους με την εποχή  εκδοτικούς οίκους να μειώνουν όλο και περισσότερα τα βιβλία που εκδίδουν, η τεχνολογία κάθε χρόνο κάνει άλματα. Εκεί που το παλαιό κατεστημένο αδυνατεί, οι συγγραφείς επανασταστούν και δηλώνουν παρόντες γιατί έχουν επιλογή!

Μαθήματα Ιστορίας
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει η δημιουργική ομάδα των εκδόσεων  iWrite, εφόσον ένα βιβλίο έχει μία θετική επαγγελματική αναγνωστική αξιολόγηση και το πιστέψουμε, τότε είμαστε ανοιχτοί σε όλα τα καινοτόμα μοντέλα έκδοσης. Ένα από αυτά είναι και το μοντέλο της αυτοέκδοσης.
Ας δούμε όμως μία παρανόηση που συχνά πυκνά ακούγεται στη χώρα μας (στο εξωτερικό τέτοιου είδους επιχειρήματα ακούγονται όλο και λιγότερο): “Τα βιβλία που κυκλοφορούν με αυτοέκδοση δεν είναι το ίδιο αξιόλογα με αυτά που ακολουθούν το συμβατικό μοντέλο”. Μία σύντομη αναζήτηση στην ιστορία όμως αρκεί για να μας αποδείξει το αντίθετο…

Ανάμεσα στους πρώτους συγγραφείς που “επαναστάτησαν”  ήταν ο μεγάλος Έντγκαρ Άλλαν Πόε (1809-1849), Αμερικανός συγγραφέας και ένας από τους κύριους εκπροσώπους του αμερικανικού ρομαντισμού. To λογοτεχνικό του έργο είχε τεράστια επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία, αποτελώντας θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη σύγχρονων λογοτεχνικών ειδών όπως η αστυνομική λογοτεχνία και οι ιστορίες τρόμου και φαντασίας. Το πρώτο του έργο λοιπόν, με τίτλο Tamerlane, κυκλοφόρησε ως αυτοέκδοση το 1827. Κάποιοι κάνουν λόγο για πρώτη έκδοση 50 αντιτύπων, άλλοι για μόλις 20. Ένα είναι το σίγουρο… ο Ε. Α. Πόε εξελίχθηκε σε εμβληματική φυσιογνωμία παγκοσμίως και από την πρώτη έκδοση του Tamerlane σώζονται σήμερα 12 μόλις αντίτυπα ασύλληπτης αξίας.

Αντίστοιχα βήματα ακολούθησε και ο Γάλλος συγγραφέας Μαρσέλ Προυστ (1871-1922), με την πρώτη αυτοέκδοση του έργου του Les Plaisirs et les jours (Οι ηδονές και οι ημέρες) να κυκλοφορεί το 1896. Επίσης, η Βιρτζίνια Γουλφ (1882-1941), γνωστή Αγγλίδα μυθιστοριογράφος, δημοσίευσε τα περισσότερα έργα της μέσω του οίκου Hogarth Press, τον οποίο ίδρυσε η ίδια το 1917!

Και ο κατάλογος συνεχίζεται… ο Αλέξανδρος Δουμάς (1802-1870), συγγραφέας του Κόμη Μοντεχρήστο και Οι Τρεις Σωματοφύλακες, επέλεξε την αυτοέκδοση για τα περισσότερα έργα του. Επιπλέον, η Αγγλίδα συγγραφέας Βεατρίκη Πότερ (1866-1943) κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο The Tale of Peter Rabbit ως αυτοέκδοση το 1901 με απρόσμενη επιτυχία, με αποτέλεσμα ο οίκος Frederick Warne & Co. να την προσεγγίσει και το έργο της να πουλήσει πάνω από 45 εκατομμύρια αντίτυπα.

Η Επανάσταση των Συγγραφέων στον 21ο αιώνα

Έτσι, φτάσαμε στον 21ο αιώνα και σε ένα παράξενο φαινόμενο… από εκεί που η αυτοέκδοση ήταν μία καλή ευκαιρία για έναν συγγραφέα να τραβήξει το ενδιαφέρον ενός συμβατικού εκδοτικού οίκου, πλέον πολλοί συγγραφείς αφήνουν τους εκδότες τους επιλέγοντας την αυτοέκδοση. Ο λόγος απλός: ενώ σε μία συμβατική έκδοση αμείβονται μόλις με το 5 έως 20% των κερδών, στην αυτοέκδοση μπορούν να επιτύχουν έως και το 100%! Σίγουρα η χρηματική αμοιβή δεν είναι αυτοσκοπός για έναν συγγραφέα, όμως τι πιο ηθικό από το να επιβραβεύεται πάνω από όλους ο ίδιος ο δημιουργός;

Ανάμεσα στα σύγχρονα παραδείγματα συγγραφέων είναι και η J. K. Rowling, δημιουργός του μεγαλύτερου σύγχρονου εκδοτικού φαινομένου που ακούει στο όνομα Harry Potter. Μετά από πωλήσεις εκατομμυρίων αντιτύπων της παγκοσμίως μέσω γνωστού εκδοτικού οίκου, επέλεξε την αυτοέκδοση για τα e-books των έργων της. Όπως δήλωσε η ίδια: “Οι πωλήσεις μέσω ηλεκτρονικών καταστημάτων ήταν πολύ περισσότερες από όσες θα μπορούσαν να γίνουν παραδοσιακά μέσω κάποιου εκδότη”.
Ανάμεσα στους επιτυχημένους σύγχρονους συγγραφείς που επέλεξαν την αυτοέκδοση είναι οι Michael J. Sullivan, Siebel Hodge, David Dalglish κ.ά. με κατά μέσο όρο πωλήσεις 800 αντιτύπων ανά μήνα!

Έχοντας όλα αυτά κατά νου, αρκετοί Έλληνες συγγραφείς μέναμε με την απορία γιατί στη χώρα μας δεν έχει ακόμα φθάσει αυτή η επανάσταση. Οι περισσότεροι συμβατικοί εκδοτικοί οίκοι προσέφεραν τη δυνατότητα αυτοέκδοσης, όχι όμως τρόπο που να στηρίζει τον συγγραφέα να επιτύχει την απόσβεση της επένδυσης του και άρα να του δώσει το δικαίωμα να συνεχίσει να δημιουργεί.

Έτσι, το 2010 συναντηθήκαμε δημιουργικοί Έλληνες και τολμήσαμε να κάνουμε το αυτονόητο: να φέρουμε την επανάσταση στην Ελλάδα και να προσφέρουμε και  τη δυνατότητα σε Έλληνες συγγραφείς να δουν τα αξιόλογα έργα τους να κυκλοφορούν. Να τους δώσουμε τη δυνατότητα με διαδικτυακά εργαλεία, social media, video trailers, ιστοσελίδες, συντονισμένες συμμετοχές σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις κ.ά. να κάνουν τα έργα τους γνωστά στο αναγνωστικό κοινό.

Σύντομα η οικογένεια των συγγραφέων του iWrite εμπλουτίστηκε με δημιουργικούς Έλληνες, Κύπριους και ξένους που έμεναν σιωπηλοί χρόνια τώρα. Και έτσι ξεκινήσαμε την επανάσταση των συγγραφέων στην Ελλάδα και την Κύπρο, την ενημέρωσή τους, την προστασία τους, αλλά κυρίως την εκπλήρωση των μεγαλύτερων ονείρων τους… να επηρεάσουν συνανθρώπους και καταστάσεις με τα γραπτά τους.

Πιστεύουμε ακράδαντα στη δύναμη της επιλογής από τον συγγραφέα για το αν το έργο του θα δημοσιευθεί, αν θα έχει την ευκαιρία να εκτεθεί στην κρίση του αναγνωστικού κοινού. Μία τέτοια επιλογή δεν πρέπει να είναι θέμα μόνο λίγων εκδοτών, διότι αν ίσχυε κάτι τέτοιο δεν θα είχαμε ποτέ διαβάσει μερικά διαμάντια της παγκόσμιας συγγραφικής κοινότητας όπως το Carrie του Stephen King (απορρίφθηκε αρχικά 30 φορές), το Ημερολόγιο της Άννα Φρανκ (απορρίφθηκε 16 φορές), το Όσα Παίρνει ο Άνεμος της Μάργκαρετ Μίτσελ (απορρίφθηκε 38 φορές) κ.ά.