ΕΑΜ και Εμφύλιος

Το ΕΑΜ ήταν μια ολάκερη γενιά, μια θάλασσα

Το ΕΑΜ ήταν και είναι συνυφασμένο με τον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων ενάντια στους Γερμανούς φασίστες και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Το αντάρτικο δηλαδή, το οποίο φούντωσε στα βουνά της Ελλάδας με τον ένοπλο ΕΛΑΣ από το ‘42 και μετά, με πρωτοκαπετάνιο του τον Άρη Βελουχιώτη. Το ΕΑΜ δεν ήταν μια απλή οργάνωση. Είχε και πολιτική κάλυψη από το ΚΚΕ βεβαίως, αλλά τα μέλη του και στην πρώτη του φάση μέχρι την απελευθέρωση από τους Γερμανούς ήταν εκατοντάδες χιλιάδες ίσως, και στο βουνό και τις πόλεις όπου η νεολαία του – η ιστορική ΕΠΟΝ – ξεσήκωνε και αφύπνιζε τον κόσμo.

Οι ηρωισμοί στην Αντίσταση δεν είχαν τέλος. Άνθρωποι βασανισμένοι, καταδικασμένοι θαρρείς από τους δυνάστες τους, σήκωναν το ανάστημά τους στο κατακτητή! Άλλοι τα κατάφεραν να σωθούν, άλλοι βασανίστηκαν οικτρά, και πολλοί πέθαναν.

Έγραψαν όμως με το αίμα τους και την ψυχή τους την εποποιία της Αντίστασης. Η έκταση των οργανώσεων και τα στρατολογημένα τους μέλη ήταν τέτοια που μας επιτρέπει να μιλήσουμε για μια ολάκερη γενιά.. Μια θάλασσα κόσμος στο μετερίζι της Αντίστασης, μια ολόκληρη εποχή.

Αυτή η ΕΑΜική γενιά που τα σύνορά της δεν θα τα βρει κανείς εύκολα, αυτή λαβώθηκε από το Δεκέμβρη του 44 μέχρι τον εμφύλιο του ’46, αλλά και μετά τον εμφύλιο. Όπου το κυνηγητό, ο κοινωνικός έλεγχος και ο αποκλεισμός, και ο οικονομικός μαρασμός όσων απέμεναν στ’ αχνάρια του ΕΑΜ εκείνης της λαμπρής εποχής, ήταν ο στόχος του σύγχρονου ελληνικού κράτους…

Ως εκ τούτου διχάστηκε ο κόσμος και πολιτικά και ιδεολογικά. Όσοι παρέμεναν ιδεολογικά στο πρόταγμα του ΕΑΜ βασανίστηκαν από το κράτος και τους μηχανισμούς του, οι οποίοι από το ’49 (το πέρας του Εμφυλίου) ελέγχονταν πλήρως από την Αμερικανική πολιτική για τα Βαλκάνια και τον κόσμο.

Και έτσι θα σβήσει άδοξα, μπορεί να πει κανείς, εκείνο το τεράστιο επαναστατικό κύμα της γενιάς του ΕΑΜ, για να αφήσει το στερνό του ίχνος με την Χούντα των συνταγματαρχών το 1967. Ακόμη εμπνέει, ακόμη μάχεται στην παρανομία, για τη Δημοκρατία αυτή τη φορά, την Ανεξαρτησία και μια ελεύθερη κοινωνία.

Τα κατοπινά χρόνια και υπό το αχνό φως του ψυχρού πολέμου θα αποσιωπηθεί σε όλα τα επίπεδα (Κοινωνικά – Ιδεολογικά – Εκπαιδευτικά) η δράση του ΕΑΜ, και η συνδρομή του στην όποια προοδευτική εξέλιξη των Ελλήνων, και ως προς τα κεκτημένα δικαιώματα του ανθρώπου σε κοινωνία, σχολείο και τόπο εργασίας. Το ΕΑΜ ωστόσο, όσο κι αν επιχείρησαν να το ξεριζώσουν με ‘φωτιά και αμόνι’ από την ελληνική πραγματικότητα, τόσο θα το φουντώνουν στις συνειδήσεις των εξεγερμένων. Είναι συνυφασμένο με την εξέγερση και την Πρόοδο. Και θα εμπνεύσει και τις επόμενες γενιές των επαναστάσεων σε Ελλάδα και Ευρώπη και όπου αλλού.

Ο Χρήστος Φιλίππου, συγγραφέας του βιβλίου «Και οι ψυχές τους ολοένα κυμάτιζαν» ξεκίνησε τις πρώτες του αναζητήσεις και πειραματισμούς με τη γραφή το 2003. Παράλληλα με τη δημοσιογραφία, αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στην ελεύθερη συγγραφή μικρών αφηγημάτων. Κάπου-κάπου πλάθει τους δικούς του μύθους. Άλλοτε αναμετριέται με αληθινούς θρύλους, ανθρώπους που σημάδεψαν με τον βίο τους την Ιστορία του τόπου. Ωστόσο, αυτή η συλλογή με διηγήματα είναι το πρώτο του βιβλίο. Το υλικό του χρονολογείται από το 2011. Το 2010 ταξίδεψε στην Κύπρο, όπου έζησε στη Λευκωσία δύο χρόνια. Ταξίδεψε στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου καταγράφοντας σε μικρά αφηγήματα την εμπειρία του, η οποία και θα τον επηρεάσει πάρα πολύ. Το 2013 επέστρεψε στην Αθήνα. Από τότε ξεκινά να στέλνει ανταποκρίσεις και να δημοσιεύει συνεντεύξεις στην κυπριακή «Χαραυγή», την ιστορική εφημερίδα του ΑΚΕΛ.

Όσον αφορά το βιβλίο, αναπτύσσεται σε τρεις ενότητες με μια σειρά διηγημάτων.

Η πρώτη ενότητα αποτελεί μια πολιτική «γεωγραφία» για την Αριστερά, όπως τη γνώρισαν οι Έλληνες. Είναι αφηγήσεις αληθινών ιστοριών από τα Δεκεμβριανά ακόμη, τη Βάρκιζα και τη Μακρόνησο, τις ποινές θανάτου και τα βασανιστήρια, έως την πιο πρόσφατη εικόνα ενός κομμουνιστή. Στη δεύτερη ενότητα οι εικόνες είναι καταιγιστικές. Πρόκειται για μικρές αφηγήσεις οι οποίες κινούνται στο άρμα του προσωπικού χρόνου του συγγραφέα. Είναι πραγματικές ιστορίες -δεν είναι βιογραφία- ωστόσο είναι βιωματικές και δίνουν αφορμές για να ειπωθούν και πιο δύσκολα πράγματα από μια απλή εμπειρία. Η τελευταία ενότητα αφορά την Κύπρο. Ο συγγραφέας επισκέπτεται τους τόπους του βόρειου κατεχόμενου τμήματος του νησιού. Πονά τον τόπο με έναν παράδοξο, βαθύ τρόπο. Οι περιγραφές βαθαίνουν, είναι νωπές από αίσθημα και δονούν τον ειρμό του συγγραφέα. Βάζει σημάδια τις λεπτομέρειες στην αφήγηση, βρίσκει ίχνη παντού και μας μιλά για τούτο και μόνο.