Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός χωρίς θρύλο
Στα 1958, δέκα περίπου χρόνια ύστερα από τη λήξη του Εμφυλίου, ο εκπαιδευτικός και ιστορικός ερευνητής, Τάκης Σταματόπουλος, συγγράφει ένα βιβλίο για την απομυθοποίηση της προσωπικότητας του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Εκπροσωπώντας μία εκ των πνευματικών τάσεων της εποχής του, ο Σταματόπουλος δεν έχει ως στόχο την απαλλαγή της ιστορικής παρουσίας του Π. Π. Γερμανού από κάθε θρύλο που τον συνοδεύει, αλλά την ακύρωση του ηρωϊκού και αγαθοεργού πλαισίου μέσα από τον οποίο τον αντιμετώπιζε η κρατούσα ιστοριογραφία και ιδεολογία. Μία ιστοριογραφία που είχε ξεκινήσει σταδιακά και μεθοδικά να εγκαθιδρύεται στην Ελλάδα έναν αιώνα νωρίτερα, αναπλάθοντας σε μεγάλο βαθμό τα ιστορικά γεγονότα, καταφέρνοντας να ωραιοποιήσει -ανάμεσα στα άλλα- τον γενικότερο προεπαναστατικό ρόλο της ανώτατης ηγεσίας της Εκκλησίας απέναντι στο ενδεχόμενο του ξεσηκωμού κατά των Οθωμανών.
Χρησιμοποιώντας πλήθος πηγών του 19ου αιώνα, ο συγγραφέας παρουσιάζει τον δημοφιλή ιεράρχη στις πραγματικές του διαστάσεις, έξω από το πέπλο του μύθου με τον οποίον τον περιέβαλλε η εκκλησιαστική παράδοση. Σε αυτό το βιβλίο θα μάθετε για:
• Τη στάση του Π. Π. Γερμανού πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης
• Τους λόγους για τους οποίους επιθυμούσε την εξόντωση του Παπαφλέσσα
• Το γκρίζο παρασκήνιο της περιβόητης Συνέλευσης της Βοστίτσας
• Τα πραγματικά γεγονότα στην αγία Λαύρα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την απουσία αναφορών στα ίδια τα Απομνημονεύματα του Γερμανού αναφορικά με την ύψωση του περίφημου Λαβάρου του Αγώνα
• Την ακόρεστη δίψα για εξουσία και τη σύγκρουσή του με τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον Κολοκοτρώνη, αλλά και τους Φιλικούς.
Το βιβλίο προλογίζεται από τον Γιώργο Μαργαρίτη, καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.
Τα Απαγορευμένα Βιβλία του 1821
«Οἱ Ἀρχιερεῖς κατεφρόνησαν τὸ κοινὸν τοῦ γένους συμφέρον, καὶ ἀποβλέπουσιν εἰς τό ἴδιον. Αὐτοί ἐστερέωσαν τό ἴδιον κράτος καὶ δεσποτείαν εἰς τὴν ἀσθένειαν καί ἀμάθειαν του λαοῦ».
Λίβελλος κατά των Αρχιερέων (Ανώνυμος, 1810)
• Ένα πολιτικό και ιδεολογικό μανιφέστο για το μέλλον των βαλκανικών λαών.
• Ένα βίαιο αντικληρικό έργο, που δημοσιεύεται εδώ για πρώτη φορά, και περιγράφει συγκροτημένα και με εξαιρετική γνώση τις πρακτικές θησαυρισμού των ορθόδοξων κληρικών αξιωματούχων σε βάρος των ελληνικών πληθυσμών.
• Ένα αιχμηρό βιβλίο που στηλιτεύει τις πρακτικές της ορθόδοξης μητρόπολης της Αδριανούπολης, εξαιτίας της σπατάλης τεραστίων ποσών σε έργα πολιτικής εδραίωσης, αλλά σχεδόν τίποτε σε έργα μόρφωσης.
Ποια είναι η σχέση που συνδέει τα τρία παραπάνω φαινομενικά ετερόκλητα γραπτά; Τα δύο από τα τρία κάηκαν στην αυλή του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως με εντολή του Γρηγορίου Ε΄, ενώ το τρίτο σχεδόν εξαφανίστηκε από προσώπου γης.
«Τα απαγορευμένα βιβλία του 1821» αποτελούν ένα συλλογικό έργο τριών κειμένων, τα οποία γράφτηκαν μέσα σε διάστημα είκοσι δύο ετών, από το 1797 έως το 1819. Πρόκειται για τη «Νέα Πολιτική Διοίκηση» (Βιέννη, 1797) του Ρήγα Βελεστινλή, τον «Λίβελλο κατά των αρχιερέων», γραμμένο από ανώνυμο συγγραφέα στη Σμύρνη του 1810, και το «Κρίτωνος Στοχασμοί», εκδιδόμενο επίσης από ανώνυμο συγγραφέα στο Παρίσι του 1819. Η μελέτη των τριών αυτών «απαγορευμένων» έργων, επιβεβαιώνει για ακόμα μία φορά το γεγονός ότι το τρίπτυχο Ελευθερία, Γνώση και Ορθός Λόγος, αντιμετωπίστηκε προεπαναστατικά με μεγάλη εχθρότητα από την ανώτατη ηγεσία της Εκκλησίας, ο ρόλος και η δράση της οποίας είναι επιτακτικό να επαναξιολογηθούν από τις νεότερες γενιές.
Το βιβλίο προλογίζει ο καταξιωμένος ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο Ιόνιο πανεπιστήμιο, Πέτρος Πιζάνιας, ενώ στο τέλος παρατίθεται το επίμετρο του Δρ. Ιστορίας, Θανάση Γάλλου, αφιερωμένο στη σημασία της πρώτης έκδοσης του «Λιβέλλου» στην ελληνική βιβλιογραφία.
Η Μαύρη Βίβλος του 1821
Η υποτιθέμενη θετική συμβολή της ανώτατης ιεραρχίας της Εκκλησίας στην Επανάσταση του 1821, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ιδεολογικές λαθροχειρίες της νεότερης ελληνικής Ιστορίας.
Διακόσια χρόνια αργότερα, η μελέτη των πρωτότυπων πηγών, των αφοριστικών εγκυκλίων και της αντεπαναστατικής δράσης του πατριαρχείου, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών.
Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει μία χρήσιμη συλλογή τέτοιων κειμένων, που δημοσιεύτηκαν κατά το χρονικό διάστημα 1798-1828. Η ανίχνευση των εν λόγω ιστορικών τεκμηρίων αποτελεί μέχρι και σήμερα μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, απαιτώντας σε κάποιες περιπτώσεις την κοπιώδη αναζήτηση σπάνιων ή εξαντλημένων εκδόσεων.
Στη “Μαύρη Βίβλο του 1821” θα διαβάσετε:
- τα κείμενα του αφορισμού της Επανάστασης από το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
- τους λόγους για τους οποίους η περιβόητη άρση του αφορισμού αποτελεί έναν εκκλησιαστικό μύθο
- το πώς ο Γρηγόριος Ε ́προσπάθησε να κατευνάσει τις επαναστατικές διαθέσεις Επτανησίων και Πελοποννησίων στα τέλη του 18ου αιώνα, διατάζοντας, παράλληλα, την καύση κειμένων του Ρήγα Φεραίου
- τους λόγους για τους οποίους ο αφορισμός των Κλεφτών από τον πατριάρχη Καλλίνικο Ε ́ επηρέασε αρνητικά την Επανάσταση του ’21.
- τις εγκυκλίους μέσω των οποίων ο Γρηγόριος Ε ́ αποπειράθηκε να ελέγξει την ελληνική βιβλιοπαραγωγή, εξαπολύοντας επίθεση στις Φυσικές Επιστήμες
- το αφοριστικό επιτίμιο που επιβλήθηκε στην Μπουμπουλίνα, λίγους μήνες πριν τον ξεσηκωμό των Ελλήνων
- τα κείμενα του πατριάρχη Ευγένιου Β ́, που στόχο είχαν να εκφοβίσουν τους Έλληνες, αμέσως μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης
- τον τρόπο με τον οποίο ο πατριάρχης Αγαθάγγελος επιχείρησε να προκαλέσει εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα του Ιωάννη Καποδίστρια.
Αξιολογήσεις
Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση ακόμη.