Η συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας

Η επαναστατικότερη αλλαγή που συνέβη κατά τη διάρκεια του Αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας είναι ο μετασχηματισμός των ανθρώπων σε δρώντα υποκείμενα της ιστορίας. Ο άνθρωπος του 1830 δεν θυμίζει σε τίποτα αυτόν του 1820, αφού έχει πλέον την εμπειρία της αλλαγής, και μάλιστα μιας αλλαγής που συνέβη με τη δική του συμβολή.

Ο μετασχηματισμός αυτός συνεχίζεται κατά τις πρώτες δεκαετίες του ελληνικού βασιλείου, αφού τίποτα δεν θυμίζει το παρελθόν. Οι λέξεις, οι έννοιες και οι ιδέες επανεφευρίσκονται, για να αποδώσουν το νέο πλαίσιο. Όλα τα ενδεχόμενα είναι ρευστά και η συζήτηση που διεξάγεται έχει ως άξονα την ταυτότητα του ελληνικού έθνους. Όλες οι συζητήσεις καταλήγουν στα ίδια ερωτήματα: ποιοι ήταν οι Έλληνες στο παρελθόν, ποιοι είναι στο παρόν και ποιοι οφείλουν να γίνουν στο μέλλον;

Το παρόν βιβλίο, με όχημα το έργο των αδελφών Σούτσων, παρακολουθεί το συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο των ιδεών και των λέξεων του 19ου αιώνα. Οι Φαναριώτες ποιητές αδελφοί Σούτσοι παραμένουν στη συλλογική συνείδηση, αλλά και στις ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ως οι βασικότεροι εκπρόσωποι της Αθηναϊκής Ρομαντικής Σχολής. Εκτός όμως από αυτή την ιδιότητά τους, οι αδελφοί Σούτσοι συνιστούν δύο από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς λόγιους της οθωνικής περιόδου (1833-1862). Η μελέτη αυτή εστιάζει στην παρουσίαση των Σούτσων ως ιδανικών μαρτύρων της εποχής τους, αφού πρωταγωνίστησαν με ένταση και πάθος στη δημόσια σφαίρα του ελληνικού βασιλείου. Με άλλα λόγια, οι Σούτσοι δεν είναι μονοσήμαντα οι ρομαντικοί ποιητές που μας παραδίδει η ιστορία της λογοτεχνίας, αλλά και λόγιοι οι οποίοι συμμετέχουν στον δημόσιο λόγο άλλοτε ως φιλελεύθεροι ριζοσπάστες και άλλοτε ως ακραία συντηρητικοί. Κοντολογίς, οι δύο αυτοί Φαναριώτες ποιητές είναι ενεργά, πολιτικά υποκείμενα που το έργο τους λειτουργεί ως ντοκουμέντο του ταραγμένου καιρού τους.