Επιτομή της Θεοσεβικής Διδασκαλίας και Ηθικής
Στα τέλη του 1851, ο φιλόσοφος Θεόφιλος Καΐρης εξακολουθεί να διώκεται αμείλικτα για τις ιδέες του. Παράλληλα, ολοκληρώνει στο Λονδίνο την εκτύπωση ενός ανώνυμου βιβλίου, που ωρίμαζε μέσα του πολλά χρόνια, καθώς φιλοδοξεί να συμπυκνώσει με συστηματικό τρόπο το δόγμα της κοσμοθέασής του, της Θεοσέβειας, την οποία ο ίδιος είχε εισαγάγει στην ελληνική κοινωνία από τη δεκαετία του 1830. Στο έργο αυτό, μάλιστα, δίνονται επιπρόσθετα και έμμεσες απαντήσεις στους κατηγόρους του. Όταν, όμως, τα αντίτυπα της Ἐπιτομῆς τῆς θεοσεβικῆς διδασκαλίας καὶ ἠθικῆς φθάνουν στην Ελλάδα, κατάσχονται στο τελωνείο και η κυκλοφορία τους απαγορεύεται, με συνέπεια το τελευταίο έργο του κατατρεγμένου λογίου να παραμένει μέχρι σήμερα σχεδόν άγνωστο.
Η Ἐπιτομὴ επανακυκλοφορεί εδώ για δεύτερη φορά, με βάση ένα από τα ελάχιστα διασωθέντα αντίτυπά της. Η παρούσα έκδοση, που πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση εκατόν εβδομήντα ετών από τον θάνατο του μεγάλου Έλληνα στοχαστή, έδωσε την αφορμή να μελετηθούν στοχευμένα τόσο η αλληλογραφία του Καΐρη όσο και οι άλλες διαθέσιμες πηγές, έτσι ώστε να αναδειχθεί η εκδοτική περιπέτεια των έργων του στο Λονδίνο, σε συνδυασμό με ποικίλες αθέατες όψεις του διωγμού του στην Ελλάδα. Η επανέκδοση της Ἐπιτομῆς επιτρέπει στον σύγχρονο αναγνώστη και μελετητή τη λεπτομερή διερεύνηση των πτυχών του θεοσεβικού συστήματος στην πλέον ώριμη μορφή του και προσθέτει ένα νέο κεφάλαιο στις γνώσεις μας τόσο για την εμβληματική προσωπικότητα και τους αγώνες του φιλοσόφου, όσο και για τη λογοκρισία των ιδεών που ξεκίνησε να επιβάλλει η Εκκλησία λίγες δεκαετίες μετά τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους.
Ο επιστημονικός θεός
Ένα σπάνιο αντικληρικό κείμενο από έναν Κύπριο Αιγυπτιώτη του 1935, έρχεται και πάλι στο φως μέσα από τη Σειρά Βιβλίων Lux Orbis.
Το 1935, η κυκλοφορία ενός βιβλίου προκαλεί αναστάτωση στην ελληνική παροικία της Αιγύπτου. Ο Επιστηµονικός Θεός του δοκιµιογράφου Αντώνη Χριστοδούλου πραγµατοποιεί µία σφοδρή επίθεση κατά του χριστιανισµού και των εκπροσώπων του, εξυψώνοντας παράλληλα τον ρόλο της επιστήµης και της προόδου που αυτή επιφέρει στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισµού. Η πένα του συγγραφέα είναι αιχµηρή και καταιγιστική. Καταπιάνεται µε τη σύγκρουση ελληνισµού και χριστιανισµού κατά τους πρώτους µεταχριστιανικούς αιώνες, αναζητά ένα νόηµα πίσω από τις διδαχές των βιβλικών κειµένων που θα µπορούσε να ωφελήσει τον σύγχρονο άνθρωπο, αναδεικνύει τις ραγδαίες εξελίξεις σε ποικίλους επιστηµονικούς κλάδους της εποχής του και αποπειράται να κάνει µία πρόβλεψη για µια µελλοντική θρησκεία της επιστήµης.
Η καταγγελία που απευθύνεται στο πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας και ζητά την απαγόρευση του βιβλίου, ευτυχώς δεν εισακούεται. Παρ’ όλα αυτά, το προωθηµένο για την εποχή του συγγραφικό έργο παραµένει για εννιά, σχεδόν, δεκαετίες στη λήθη των ελληνοκυπριακών γραµµάτων. Η Σειρά Βιβλίων Lux Orbis επαναφέρει µε υπερηφάνεια στην επικαιρότητα την πρωτοποριακή σκέψη του Αντώνη Χριστοδούλου, ενός Κύπριου κοσµοπολίτη στοχαστή της δεκαετίας του 1930, άξιου συνεχιστή των ιδεών του ριζοσπαστικού νεοελληνικού Διαφωτισµού.
«Ἀποτείνοµαι πρὸς τοὺς ψυχραίµους καὶ ἄνευ βιοποριστικοῦ συµφέροντος σκεπτοµένους, αὐτοὺς ποὺ ἀποτελοῦν τὴν ὀρθολογοῦσαν µερίδα τῶν ἀνθρώπων καὶ οἱ ὁποῖοι
ἐὰν ἀνασκαλεύσουν τὸ ὑποσυνείδητόν των, ἀδύνατον νὰ µὴ εὕρουν ἐκεῖ κάποιαν διαµπερῆ ἀµφιβολίαν διὰ τὰ ὅσα ἀλλοπρόσαλλα ἐδιδάχθησαν µέχρι σήµερον περὶ Θεοῦ».
Η Αληθινή Ιστορία της Εκκλησίας
Τον Νοέµβριο του 1933, η αστυνοµία εισβάλλει σε κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας και προχωρά σε κατάσχεση της έκδοσης ενός συγγραφικού έργου που είχε κυκλοφορήσει λίγες ηµέρες νωρίτερα. Είχε προηγηθεί σχετική καταγγελία της Ιεράς Συνόδου, που απαιτούσε την απόλυτη απαγόρευση του βιβλίου.
Η αληθινή ιστορία της Εκκλησίας του Κώστα Απέκα αποτελεί την πρώτη απόπειρα να γραφτεί µια κριτική ιστορία της Ελλαδικής Εκκλησίας, µέσα από ένα µαρξιστικό πρίσµα. Σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, αντανακλά το αντικληρικό κλίµα του Μεσοπολέµου, που σε µεγάλο βαθµό εκφράζεται µέσω ενός πρωτοφανούς, για τα δεδοµένα της ελληνικής κοινωνίας, λαϊκού αντικληρικαλισµού.
Πιάνοντας το νήµα από τη µεγάλη παράδοση του Νεοελληνικού ∆ιαφωτισµού, ο Απέκας παρουσιάζει τον εκµεταλλευτικό χαρακτήρα της Εκκλησίας και τα συµφέροντα που αυτή εκπροσωπεί, αναλύοντας τον ρόλο της στο βυζαντινό και κυρίως στο οθωµανικό κράτος. Περιγράφει την πολιτική και ιδεολογική της αµφισβήτηση από τους φιλελεύθερους ριζοσπάστες διαφωτιστές κατά την Ελληνική Επανάσταση και αναδεικνύει τον νέο της ρόλο, αµέσως µετά τη δηµιουργία του νέου ελληνικού κράτους, ως ένας ιδεολογικός µηχανισµός της νέας κυρίαρχης αστικής τάξης, καθώς αυτή ξεκίνησε να συντηρητικοποιείται και να συµβιβάζεται µε τα προεπαναστατικά κυρίαρχα στοιχεία.
Η Σειρά Lux Orbis φέρνει στο φως µία ακόµα εξαιρετικά σπάνια έκδοση, που ενώνει τα προτάγµατα του Νεοελληνικού ∆ιαφωτισµού µε άγνωστες πτυχές και γεγονότα του 20ού αιώνα.
Αξιολογήσεις
Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση ακόμη.