Γράφει η Στελίνα Μαργαριτίδου
Ηλίας Κοντοζαμάνης συγγραφέας, εικαστικός.
«Η Αγία Σοφία είναι το επίγειο ενδιαίτημα της του Θεού Σοφίας, το δεύτερο στερέωμα, το καύχημα του Ιουστινιανού, το κόσμημα της οικουμένης, το ανεκτίμητο πετράδι της ορθόδοξης πίστης, το μέγα μοναστήρι με τα τετρακόσια σήμαντρα και τις εξήντα δυο καμπάνες, η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία που λατρεύτηκε, τραγουδήθηκε και θρηνήθηκε όσο τίποτ’ άλλο από ολόκληρο το γένος. Είναι, όπως είπε ο Μ. Καραγάτσης «η σιωπηλή κραυγή μιας ζωής, μιας εποποιίας και μιας τραγωδίας, που σφράγισε ανεξίτηλα τα πεπρωμένα των λαών και των εποχών». Είναι το σύμβολο μιας χιλιόχρονης αυτοκρατορίας κι’ ενός φωτεινού πολιτισμού.
Η Αγία Σοφία ανήκει σ’ αυτούς που την έκτισαν με το απαράμιλλο αυτό σχέδιο, τη ζωγράφισαν και τη στόλισαν με τα ωραιότερα ψηφιδωτά του κόσμου, με το ασημένιο τέμπλο με τις χρυσές και αδαμαντοκόλλητες εικόνες και τα ωραιότερα χρωματιστά μάρμαρα της ανατολικής Μεσογείου. Κανένας ναός μέχρι σήμερα δεν έχει τα χρώματα της ορθομαρμάρωσης της Αγίας Σοφίας. Από τα σαράντα παράθυρα του μοναδικού τρούλου, που κρέμεται απ’ τον ουρανό, τρυπώνουν οι ηλιαχτίδες, που παίζουν απίστευτα παιχνίδια με τα ολόχρυσα ψηφιδωτά κι’ αντιφεγγίζουν αυτή την υπέροχη χρυσαφί λάμψη στις καμάρες, τα τόξα, τους κίονες με τα σκαλιστά κιονόκρανα και τις χρυσές ψηφιδωτές αψίδες, στέλνοντας ομιχλώδεις δέσμες φωτός, που ζωντανεύουν την Πλατυτέρα, τον Αρχάγγελο, το εξαπτέρυγο που αποκαλύφθηκε, τους αυτοκράτορες και ό,τι άλλο διασώθηκε από την καταστροφή των κατακτητών, που την έγδυσαν από κάθε κόσμημα που μπορούσε να αρπαγεί, έσβησαν τις τοιχογραφίες, έχτισαν τα ψηφιδωτά να μην τα βλέπουν –δεν μπορούσαν ν’ αντέξουν τόση ομορφιά- και αντ’ αυτών ζωγράφισαν στους σοφάδες τα ανεκδιήγητα και βαρετά κλαριά και λουλούδια, που την κατάντησαν σκιά του εαυτού της.
Στους κατακτητές μπορεί ν΄ ανήκει το κτίσμα της ΑγιαΣοφιάς, την ψυχή της, όμως, δεν θα την πάρουν ποτέ».
Ο Ηλίας Κοντοζαμάνης , συγγραφέας μεταξύ άλλων του βιβλίου «Κωνσταντινούπολη, ταξιδεύοντας ανατολικά της Εδέμ» , (εκδ I Write), έχει περάσει μεγάλο μέρος της ζωής του στην αγαπημένη του πόλη. Μάλιστα είχε νοικιάσει ένα διάστημα διαμέρισμα στην πόλη και μάθαινε τη γλώσσα. Ο ίδιος ξεδιπλώνει με γλαφυρότητα μια ιδιαίτερη…δική του καρτ ποστάλ από την Πόλη:
«Στην Κωνσταντινούπολη πήγα για πρώτη φορά το 1983.Από τότε ταξίδεψα στην Πόλη πολλές φορές. Ασκεί πάνω μου μια μαγεία καθηλωτική και μια γοητεία πρωτόφαντη.Είναι η πόλη των ονείρων, των παραμυθιών της νιότης μας, είναι ένα ειδύλλιο, ένας έρωτας.Κιεγώ ταπεινός εραστής μπροστά στα πόδια της, προσπαθώ να ισορροπήσω τριγυρνώντας στους μαχαλάδες και τα στενορύμια της, από το Σουλουκουλέ μέχρι τη Βλάγκα και τα Ψωμαθιά, κι’ από το Εγιούπ μέχρι το Ορτάκιοϊ κι ακόμα παραπέρα.Τα τριάντα επτά αυτά χρόνια γνώρισα φοιτητές, γκαρσόνια, μουσικούς, πλανόδιους κουλουρτζήδες, νερουλάδες, σαλεπιτζήδες, ανθρώπους απλούς, λαϊκούς. Πολλοί, μετά από χρόνια, έγιναν επιστήμονες, γιατροί, δικηγόροι, ιμάμηδες, άλλοι άνοιξαν εστιατόρια, ταβέρνες, μεϊχανέδες, εμπορικά κ.ά.Μ’ έβαλαν στα σπίτια τους, φάγαμε στα κοινά τραπέζια του Ραμαζανιού, πήγα μαζί τους σε γιορτές και πανηγύρια, τυλιχτήκαμε με τις κλωστές στονΑϊ-Γιώργη τον Κουδουνά και ήπιαμε αγιασμό στην Παναγία Βεφά και στον Άγιο Θεράποντα, στο πάρκο Γκιούλ Χανέ. Κι ο παπάς μάς διάβασε ευχές κάτω από το πετραχήλι του. Ήπιαμε τσάγια και καπνίσαμε ναργιλέδες ξαπλωμένοι νωχελικά στον περίβολο του Τσορλουλού Αλή Πασά τζαμί. Μπήκαμε στην Αγιά Σοφιά και τη Μονή της Χώρας εκστασιασμένοι από το μεγαλείο της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και λογοφέραμε αγαπημένα, αν ο μπακλαβάς είναι γλυκό ελληνικό ή τούρκικο….
-Τι είναι η Αγιά Σοφιά για τους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης , τον ρωτώ:
-Για απάντηση θα σας διηγηθώ δύο γεγονότα από τα πολλά που μου έχουν συμβεί όλα αυτά τα χρόνια που πηγαίνω στην Κωνσταντινούπολη. Κάποτε, στο ναργιλελάδικο çorlulu Ali pasha cami, συνάντησα δυο νεαρούς Τούρκους δημοσιογράφους και μιλώντας για την Αγία Σοφία μου είπαν: «Μη νομίζεις ότι δεν ξέρουμε σε ποιόν ανήκει η Αγία Σοφία, όταν βλέπουμε τις ελληνικές επιγραφές στις τοιχογραφίες, τα μάρμαρα και τα ψηφιδωτά, έχουμε διαβάσει ιστορία, δεν είμαστε ανιστόρητοι και έχουμε κριτικό, πνεύμα».Μια άλλη φορά, στους Αγίους Θεοδώρους (Kibizecami σήμερα),ένας αγαθός γεράκος μου είπε: «Ο παππούς μου δούλευε στον Πειραιά, σ’ ένα πουκαμισάδικο. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δεν έρχονται Έλληνες να επισκεφθούν το τζαμί, αφού δικιά σας εκκλησία ήταν» κι ένα δάκρυ κύλησε απ’ τα θολωμένα μάτια του. Ο γεράκος μπορεί και να μην είχε πάει καθόλου σχολείο, το σημαντικό, όμως, είναι ότι ήξερε…
Η πολιτιστική διπλωματία και η βυζαντινή κληρονομιά μας.
Έγραψα το βιβλίο «Κωνσταντινούπολη –ταξιδεύοντας ανατολικά της Εδέμ» γιατί, όπως είπε ο Ευριπίδης «Όλβιος όστιςιστορίηςέσχενμάθησιν». Η Αγία Σοφία είναι η ιστορία μας. Εμείς θα ακούμε πάντα, όταν βρισκόμαστε στην Αγία Σοφία, τα σήμαντρα και τις καμπάνες να ηχούν και να μας καλούν να ψάλλουμε το «τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια» και να δούμε τον Ηράκλειο να φέρνει τον Τίμιο Σταυρό, ενώ γύρω μας θα αντηχεί το «Σώσον Κύριε τον λαόν σου…» , εξηγεί ο συγγραφέας Ηλίας Κοντοζαμάνης και επισημαίνει αναφορικά με την πολιτιστική διπλωματία:«Είναι καιρός πια να ασκήσουμε πολιτιστική διπλωματία, αναδεικνύοντας τον πολιτισμό της χιλιόχρονης Βυζαντινής αυτοκρατορίας, της «Ελληνικής Αυτοκρατορίας του Μεσαίωνα», όπως την ονόμασαν, του πλέον πολιτισμένου κράτους του κόσμου. Ήταν μια περίοδος φωτεινού πολιτισμού με πανεπιστήμια, νοσοκομεία, ευαγή ιδρύματα, που ανέδειξαν φιλοσόφους (Μιχ. Ψελλός, Γ. Γεμιστός Πλήθων, Ιωάν. Αργυρόπουλος κ..α.), ιστορικούς (Προκόπιος, Άννα Κομνηνή, Νικήτας Χωνιάτης, Νικηφόρος Γρηγοράς κ..α.), ιατρούς (Σαμψών ο ξενοδόχος, Αλέξανδρος Τραλλιανός, Νικ. Μυρεψός κ.ά.), ποιητές (Ιωάν. Γεωμέτρης, Κασσιανή, Μαν. Φιλής, Νικ. ο Σχολαστικός), αρχιτέκτονες, αστρονόμους, γεωγράφους, μαθηματικούς, ζωγράφους, άξιοι συνεχιστές της δόξας των αρχαίων προγόνων τους».
ΠΗΓΗ thinkfree.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Κωνσταντινούπολη – Ταξιδεύοντας ανατολικά της Εδέμ