3+1 τρόποι να διαχειριστείς τις ερωτήσεις που κάνει το παιδί σου

3+1 τρόποι να διαχειριστείς τις ερωτήσεις που κάνει το παιδί σου

Δεν υπάρχει σπίτι με παιδί που να μην έχει γεμίσει κάποια στιγμή με «γιατί;». Από τα πιο απλά – «Γιατί βρέχει;», «Γιατί έχει φεγγάρι;» – μέχρι τα πιο αποστομωτικά – «Πού ήμασταν πριν γεννηθούμε;», «Ποιος έφτιαξε τον ήλιο;». Οι ερωτήσεις του παιδιού δεν είναι απλώς δείγμα περιέργειας. Είναι ο τρόπος με τον οποίο γνωρίζει τον κόσμο, αλλά και εμάς. Είναι κάλεσμα για σχέση, επικοινωνία, εμπιστοσύνη.

Στη βιασύνη της καθημερινότητας, είναι εύκολο να απαντήσουμε επιπόλαια, μηχανικά ή καθόλου. Όμως, κάθε φορά που προσπερνάμε μια παιδική ερώτηση, χάνεται μια ευκαιρία. Για μάθηση, για σύνδεση, για καλλιέργεια σκέψης.

Η σχέση ανάμεσα σε παιδί και ερωτήσεις είναι κάτι βαθύτερο απ’ ό,τι φαίνεται. Οι ερωτήσεις είναι οι ρίζες που στέλνει ένα παιδί προς τον κόσμο, για να καταλάβει πού πατά. Και η ποιότητα της απάντησης που θα λάβει, δεν καθορίζει απλώς τη γνώση, αλλά και το πώς θα συνεχίσει να ρωτά.

Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε 3+1 ουσιαστικούς τρόπους για να απαντάμε στις ερωτήσεις που κάνει το παιδί, όχι μόνο για να του δώσουμε πληροφορία, αλλά για να του καλλιεργήσουμε σκέψη, φαντασία και αυτοπεποίθηση. Με απλά λόγια: πώς να διαχειριστούμε τη δύναμη της ερώτησης, χωρίς να τη φιμώσουμε.

1. Μην απαντάς βιαστικά – δώσε χρόνο στην απορία

Η βιαστική απάντηση είναι συνήθως η φτωχότερη. Κι όμως, συχνά απαντάμε ενστικτωδώς, σαν να έχουμε υποχρέωση να πούμε κάτι άμεσα, έστω και αν δεν είναι ουσιαστικό. Όμως το παιδί δεν ζητά να του λυθεί απλώς μια απορία. Ζητά να γίνει κατανοητό. Να ακουστεί. Να του αφιερώσουμε προσοχή και χρόνο.

Το πρώτο βήμα για να διαχειριστείς σωστά μια ερώτηση είναι να αναγνωρίσεις τη στιγμή ως ευκαιρία, όχι ως ενόχληση. Πολλές φορές, μια ερώτηση δεν χρειάζεται άμεση απάντηση. Χρειάζεται επιβράδυνση, χρόνος για να ακουστεί, να σκεφτείτε μαζί, να επανέλθει.

Το να απαντήσεις ένα “γιατί” δεν σημαίνει μόνο να εξηγήσεις κάτι· σημαίνει να αποδεχθείς την απορία ως πολύτιμη. Να δείξεις ότι δεν είναι «χαζό» ή αστείο, αλλά κάτι που αξίζει κουβέντα. Κι αν δεν ξέρεις την απάντηση, μην φοβηθείς να πεις «δεν το ξέρω». Η αυθεντικότητα είναι καλύτερη από μια πρόχειρη βεβαιότητα.

Η παιδική ερώτηση θέλει χώρο να ανθίσει. Και ο καλύτερος τρόπος να την κάνεις να μεγαλώσει, είναι να την αντιμετωπίσεις με προσοχή και σεβασμό.

2. Συνδύασε την επιστήμη με τη φαντασία

Το παιδί δεν χρειάζεται μόνο σωστές πληροφορίες. Χρειάζεται εικόνες που μπορεί να κατανοήσει, να αγαπήσει και να θυμάται. Όταν ρωτά «τι είναι ο ήλιος», δεν του αρκεί η φράση «είναι ένα άστρο που καίει υδρογόνο». Θέλει κάτι που να του μιλήσει. Να κάνει την αλήθεια ζωντανή.

Γι’ αυτό, ο συνδυασμός επιστήμης και αφήγησης είναι το πιο ισχυρό εργαλείο. Πες του: «Ο ήλιος είναι ένα άστρο που καίει μέσα του, αλλά μοιάζει με βασιλιά που ξυπνάει τη μέρα και κοιμίζει τη νύχτα». Έτσι, έχει και την αλήθεια – και μια εικόνα που του δίνει φαντασία και συναίσθημα.

Η φαντασία δεν ακυρώνει τη γνώση. Τη βοηθά να ριζώσει. Όταν το παιδί ακούσει ότι η βροχή είναι τα σύννεφα που κουτουλάνε, θα γελάσει, θα το θυμάται. Και μέσα από αυτό, θα έρθει κάποτε και η φυσική έννοια της συμπύκνωσης.

Αν απαντήσεις με τρόπο που ενώνει το πραγματικό και το φανταστικό, του δείχνεις ότι ο κόσμος δεν είναι στεγνός. Είναι γεμάτος μυστήριο – κι αυτό είναι υπέροχο.

3.Επέστρεψε την ερώτηση πίσω – ζήτησε από το παιδί να εκφράσει τη δική του σκέψη

Πολύ συχνά θεωρούμε ότι το παιδί περιμένει από εμάς την απάντηση. Όμως, σε πολλές περιπτώσεις, είναι πιο ουσιαστικό να του επιστρέψουμε την ερώτηση. Να το προκαλέσουμε να σκεφτεί.

Όταν ρωτήσει «Τι είναι το φεγγάρι;», δοκίμασε να πεις: «Και εσύ τι πιστεύεις;» ή «Πώς το φαντάζεσαι;». Το παιδί δεν είναι κενό δοχείο. Έχει ήδη μια εικόνα, μια ερμηνεία, μια αίσθηση. Δώσε του χώρο να την εκφράσει.

Αυτό το μοίρασμα δεν είναι άσκηση. Είναι πράξη εμπιστοσύνης. Δείχνει ότι η σκέψη του έχει αξία – και όχι μόνο η δική σου απάντηση.

Και φυσικά, μέσα από τον διάλογο, μπορείς να διορθώσεις, να προσθέσεις, να εξηγήσεις. Αλλά ξεκινώντας από τη δική του φωνή, όχι ακυρώνοντάς την.

+1. Απάντησες στις ερωτήσεις με ιστορίες – το παιδί αγαπάει τη μυθοπλασία!

Κάποιες ερωτήσεις δεν χωρούν σε μια απάντηση. Και δεν πειράζει. Αυτό που μπορεί να τις «χωρέσει», είναι μια ιστορία. Ένα παραμύθι. Ένα παράδειγμα. Μια εικόνα.

Η αφήγηση λειτουργεί στο παιδί με τρόπο ολοκληρωμένο: του δίνει λέξεις, συναισθήματα, σύμβολα, ήχους. Δεν του λέει απλώς «τι είναι κάτι» – του δείχνει πώς λειτουργεί, πώς νιώθεται, πώς μοιάζει.

Η παιδική απορία είναι αφορμή για αφήγηση. Και το παραμύθι είναι η πιο ευγενική μορφή απάντησης. Όχι γιατί απλουστεύει, αλλά γιατί χτίζει νοητικό πλαίσιο. Όταν το παιδί μάθει για την Ίριδα που τρέχει πάνω στο ουράνιο τόξο, μετά θα θυμηθεί εύκολα και τη διάθλαση του φωτός.

Αν θέλεις να μείνει η απάντησή σου, πες την με μια ιστορία. Είναι ο δρόμος που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά – και στο μυαλό.

Το βιβλίο που απαντά στις ερωτήσεις που -ίσως- έχει κάθε παιδί

Σε όλα αυτά έρχεται να δώσει μια όμορφη, φωτεινή, παιδαγωγικά ουσιαστική πρόταση το βιβλίο Ο Τσιριπούλης και ο Ήλιος, της Κωνσταντίνας Φιλίππου Παπαδοπούλου.

Ο μικρός Τσιριπούλης κάνει τις ερωτήσεις που κάνουν όλα τα παιδιά: «Τι είναι ο ήλιος;», «Πού πάει το φως;», «Πώς φτιάχνεται το ουράνιο τόξο;». Και η γιαγιά, με αγάπη, γνώση και φαντασία, απαντά με παραμύθια και αλήθειες. Μιλά για τη θεά Ίριδα, για τον Νεύτωνα, για τη βαρύτητα, για τον Προμηθέα. Και μέσα σε όλα αυτά, δεν ακυρώνει ποτέ την απορία. Την κάνει αφορμή για συζήτηση και για ονειροπόληση.

Η γραφή είναι απλή, ποιητική και στοχαστική. Δεν προσποιείται. Δεν διδάσκει άκαμπτα. Προσκαλεί σε συνομιλία. Και η εικονογράφηση – γεμάτη χρώμα, καθαρότητα και ευαισθησία – συμπληρώνει την εμπειρία, δίνοντας στα παιδιά χώρο να φανταστούν.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που ενισχύει τη φαντασία, τιμά τη γνώση και σέβεται τις ερωτήσεις. Ιδανικό για να διαβαστεί στις διακοπές, στο σχολείο, στην τάξη, στη σκιά μιας κουκουναριάς ή κάτω από τα σεντόνια.

Όταν ένα παιδί σε πλακώνει στις ερωτήσεις, ζήτα του να ρωτήσει κι άλλες!

Το παιδί γεμίζει ερωτήσεις. Εσύ; Είσαι έτοιμος να τις ακούσεις;

Ανακάλυψε το βιβλίο Ο Τσιριπούλης και ο Ήλιος από τις Εκδόσεις iWrite – μια τρυφερή, ευφυής και εμπνευσμένη ιστορία που συνδυάζει παραμύθι και επιστήμη, φαντασία και γνώση. Για κάθε παιδί που ψάχνει φως πίσω από τις λέξεις. Και για κάθε μεγάλο που ξέρει να απαντά, χωρίς να κόβει τα φτερά. ΒΡΕΣ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ!